Trans World Radio nodigde me uit om een serie van vijf overdenkingen op te nemen voor ‘Op weg met de Bijbel’. Hierboven kun je de eerste aflevering beluisteren, met als thema: ‘Waarom dankbaarheid?’ Deze is uitgezonden op 31 oktober 2022 op Groot Nieuws Radio. Hier kun je verder naar de tweede aflevering. Hieronder kun je de aflevering teruglezen.

Hallo, wat fijn dat je luistert naar ‘Op weg met de Bijbel’! Mijn naam is Imke Wijnhorst. Ik ben ontwikkelingspsychologe. Zeven jaar geleden heb ik Gezinsfundament opgestart, waar vanuit ik ouders inspireer over de opvoeding van kinderen. Daarnaast ben ik sinds bijna twee jaar werkzaam bij Het Torenkamertje in Veenendaal en Wageningen, waar ik psychologisch onderzoek doe. Bovendien ben ik al tien jaar erg gelukkig getrouwd met Arjo en sinds drie jaar mogen wij de ouders zijn van onze adoptiezoon Krisztián, die inmiddels 7 jaar oud is. In mijn vrije tijd geniet ik graag van een wandeling, een goed boek of een inspirerende podcast.

Komende woensdag vieren we Dankdag. Een dag om stil te staan bij de dingen waar we God dankbaar voor zijn. In dat kader wil ik jullie deze week graag meenemen in vijf Bijbelse overdenkingen rondom het thema dankbaarheid. Als start wil ik jullie meenemen in een kort verhaal.

Sofie gaat met haar moeder mee naar de bakker. “Zet je fiets maar daar neer” wijst moeder, en Sofie stapt van haar fiets af. Ondertussen kijkt moeder al richting de bakker, er staat een lange rij. “We zullen even moeten wachten, Sofie, voordat we aan de beurt zijn.” Terwijl ze samen in de rij staan, staan ze een tijdje voor een schap waar allerlei lekkere broodjes liggen. “O, die krentenbollen zien er lekker uit mam!” “Vandaag hebben we alleen brood nodig, Sofie”. Een beetje beteuterd kijkt Sofie weg. Even later zijn ze eindelijk aan de beurt. “Wat mag het zijn?” vraagt de bakker. “Drie volkoren broden, graag”, zegt moeder. Sofie kijkt verlangend naar al het lekkers dat op de toonbank ligt. De bakker snijdt de broden en geeft ze aan moeder. “Dat is dan € 7,- alstublieft”. Moeder rekent af. “Lust jij een lekker krentenbolletje?” vraagt de bakker aan Sofie. Sofie krijgt pretlichtjes in haar ogen en roept: “Ja!” Gretig pakt ze het krentenbolletje aan en bijt erin. “Wat zeg je dan, Sofie?” vraagt haar moeder? “Hmmm…” zegt Sofie, kauwend op een hap van haar krentenbol. “Als je iets krijgt, zeg je netjes dank je wel”, zegt moeder. “Dankjewel…” zegt Sofie met enige aarzeling tegen de bakker.

Al op jonge leeftijd krijgen we van onze ouders aangeleerd dat het belangrijk is om onze dankbaarheid te tonen wanneer iemand ons iets geeft of iets voor ons doet. Maar wat is dat eigenlijk: dankbaarheid? De Van Dale legt uit dat danken een betuiging is van goede gezindheid tegenover iemand vanwege een geschenk of bewezen dienst.

Wij als christenen bedanken niet alleen de mensen om ons heen die iets voor ons gedaan hebben, maar ook God. We zijn Hem dankbaar dat Hij voor ons zorgt. Dankbaar voor de goede dingen die Hij in ons leven brengt. In Psalm 116:12 staat dit mooi verwoord: “Hoe kan ik iets voor de HERE terugdoen? Hij heeft zoveel goeds voor mij gedaan!”

In de Bijbel lezen we dat God danken een opdracht is die Hij ons geeft. Bijvoorbeeld in 1 Thessalonicenzen 5:18, waar staat: “Wat er ook gebeurt, dank altijd God, want Hij wil dat u als christenen zo leeft.” Kennelijk vindt God het belangrijk dat wij Hem danken. Maar waarom vindt Hij dat belangrijk?

Je zou kunnen denken: omdat het voor God fijn is om bedankt te worden. Voor ons als mensen voelt het namelijk fijn wanneer iemand je bedankt voor iets wat je voor hem of haar hebt gedaan. Maar God heeft onze dankbaarheid niet nodig. God vraagt ons om Hem te danken, voor onszelf. Dankbaarheid doet namelijk iets met ons. Het helpt ons om ons te richten op de goede dingen die ons overkomen. Al waardeert God onze dankbaarheid wel.

In Filippenzen 4:6 en 7 lezen we: “Maak u nergens zorgen over, maar bid voor alles en vraag God wat u nodig hebt, DANKBAAR voor alles wat Hij doet. Dan zult u de vrede van God ervaren, een vrede die ons menselijk besef te boven gaat en die de wacht houdt over uw hart en gedachten, omdat u in Christus Jezus bent.”

Dankbaar zijn naar God, zorgt er kennelijk voor dat we Zijn vrede gaan ervaren. Het laat ons denken aan dingen die fijn zijn. We worden er blij van. En dat is dan weer goed voor onze gezondheid, lezen we in Spreuken 17:22, waar staat: “Een blij hart doet het lichaam goed.

In de psychologie wordt dit effect van dankbaarheid ook erkend. De positieve psychologie heeft veel onderzoek gedaan naar het effect van dankbaarheid. Het blijkt grote en duidelijke positieve effecten te hebben op onze gezondheid, ons geluksgevoel en onze relaties.

Voormalig Harvarddocent en geluksexpert Tal Ben-Shahar zegt hierover in een interview in het vakblad De Psycholoog: “Een belangrijke bron van geluk is dankbaarheid”. Ook vertelt hij dat in Coronatijd veel ‘gewone dingen’ zoals naar de film of naar de kroeg kunnen gaan, niet meer vanzelfsprekend waren. Tal hoopte dat het iedereen hierdoor zou lukken om de normale dingen meer te gaan waarderen. Hij geeft een tip: om je emotionele welzijn, onderdeel van geluk, te verbeteren, kun je bijvoorbeeld een dagboek schrijven over de dingen waar je dankbaar voor bent. Door elke ochtend twee minuten de tijd te nemen om stil te staan bij waar je allemaal dankbaar voor bent, bijvoorbeeld voor je vriendschappen, dat je lekker geslapen hebt, of voor je ontbijt, voel je je niet alleen tijdens die twee minuten beter. Die twee minuten verbeteren ook de rest van je dag, omdat je na die oefening, doordat je je beter voelt, misschien wel naar iemand glimlacht, die naar je teruglacht. Dat maakt dat je je weer een stukje beter voelt. Vervolgens heb je daardoor meer energie en krijg je misschien wel meer werk gedaan, waardoor je je ook weer beter voelt. Dankbaarheid zet een opwaartse spiraal in werking.

Zelf hebben mijn man en ik ook gemerkt hoe belangrijk dankbaarheid is voor ons gevoel van geluk en welzijn. Door de kwetsbare gezondheid van mijn man had Corona veel impact op ons leven. Waar iedereen te maken kreeg met maatregelen en beperkingen, moesten wij nog extra voorzichtig zijn om te voorkomen dat mijn man Corona zou krijgen. Heel veel dingen die andere mensen op den duur wel weer konden, toen de maatregelen versoepelden, waren voor ons nog niet haalbaar om weer te gaan doen. Toen de kerken weer open gingen, zaten wij nog op zondag thuis online onze kerkdiensten te bekijken. Regelmatig heb ik een periode lang de lichamelijke verzorging van mijn man helemaal overgenomen, om te voorkomen dat zorgmedewerkers over de vloer hoefden te komen, omdat de risico’s te groot waren. Dit vroeg veel van ons. Het was menselijk gezien helemaal niet raar geweest als dit ons naar beneden had gedrukt. Toch kozen wij ervoor om dankbaar en vrolijk te blijven en ons te richten op alle mooie dingen die we wél hadden. Meer tijd samen als gezin, eten thuis laten bezorgen zodat we zonder oppas te hoeven regelen toch lekker samen konden dineren, of veel tijd besparen doordat we voor ons werk minder hoefden te reizen. Wij konden onszelf, ondanks alles waar Corona ons in belemmerde, nog steeds gelukkig noemen.

Toch geeft Tal ook aan dat je geluk niet helemaal zelf in de hand hebt. Dus het is niet zo dat als je depressief bent, je dan onvoldoende je best hebt gedaan om dankbaar en gelukkig te zijn. Dankbaarheid is dus geen garantie voor geluk, maar het draagt er wel aan bij.

Wie wil dat nou niet, een beetje gelukkiger worden door dankbaar te zijn? Maar waarom is het dan niet zo gemakkelijk en vanzelfsprekend om dankbaar te zijn? Ik geloof dat we een vijand hebben, de duivel, die niks liever wil dan onze gedachten richten op alles wat we niet hebben, wat niet goed gaat in ons leven. Hij wil onze gedachten af houden van alles waar we dankbaar voor kunnen zijn. Des te belangrijker dus om heel bewust de keuze te maken om God wél te danken.

Twee jaar geleden heb ik aan heel duidelijk mogen ervaren hoe belangrijk het is om je gedachten te richten op dingen waar je dankbaar voor kunt zijn, in plaats van op het negatieve. Mijn man en ik hebben onze zoon geadopteerd. Voor hem veranderde er veel: een nieuw land, een nieuwe taal en cultuur, een nieuw huis, nieuwe ouders, nieuwe geuren, nieuwe gebruiken en regels. Het is begrijpelijk dat dit veel van hem vroeg, vooral het eerste jaar was niet altijd makkelijk. Dat was ook voor ons als ouders soms pittig. Ik merkte bij mezelf dat ik soms de neiging had me vooral te focussen op die dingen die niet goed gingen. Maar dat maakte het alleen maar lastiger. Op advies van een coach heb ik toen de keuze gemaakt om dagelijks minimaal vijf dingen op te schrijven waar ik dankbaar voor was met betrekking tot onze zoon. Daar moest ik mezelf echt even toe zetten, maar het bracht wel verandering! Ik kon de mooie dingen weer gaan zien en ik kon de moeilijke dingen beter verdragen.

In de Bijbel, in het Oude Testament, kunnen we lezen dat mensen regelmatig een dankoffer brachten. Dit woord zette me aan het denken: DANKOFFER. Het bestaat uit twee gedeelten: DANK en OFFER. Het is een manier om God te danken, maar het is ook een offer. Een offer is iets dat je iets kost, iets waar je moeite voor moet doen of iets voor op moet geven. Dankbaar zijn is makkelijk als alles je voor de wind gaat, maar op andere momenten kan dankbaarheid echt een offer zijn. Maar ook dan, of misschien wel juist dan, is het belangrijk om God te danken.

Een dankoffer was in de tijd van het Oude Testament één van de verschillende vormen van vredeoffers. Dit sluit weer mooi aan bij de tekst die we zojuist lazen, dat dankbaarheid ervoor zorgt dat we de vrede van God gaan ervaren. Het Hebreeuwse woord voor dit soort offers betekent ook wel ‘vriendschappen’. Je drukt je vriendschap met God er door uit. Net zoals wanneer je een cadeautje meeneemt voor een vriend waar je op bezoek gaat, mogen we ook ‘cadeautjes’ van dankbaarheid aan God geven om onze vriendschap met Hem uit te drukken en te versterken.

Wanneer men een dankoffer bracht, ging een deel van het vlees naar de priesters, maar ging een deel ook naar degene die het offer had gebracht. Diegene mocht het dan zelf, samen met zijn gezin, eten voor het aangezicht van God. Dit werd beschouwd als een vriendschapsmaaltijd met God. Eigenlijk is dit net zoals we nu wel eens boodschappen doen en een maaltijd klaarmaken voor vrienden die we uitnodigen om bij ons te komen eten. Prachtig!

In onze tijd brengen we geen dankoffers meer in de vorm van dieren die we slachten, zoals in het Oude Testament. We kunnen God danken door ons gebed, door onze dankbaarheid naar Hem uit te spreken, door Hem lof te zingen of door Hem te dienen. Door God te dienen en ons leven uit liefde aan Hem te wijden, mag ons leven een dankoffer zijn voor God. Zelf doe ik dit bijvoorbeeld door tijd te investeren in het meebouwen aan de kerk. Het afgelopen jaar heb ik twee groepen geleid die een Bijbelcursus volgden. De avonden die ik heb besteed om de groepen te leiden en de voorbereidingstijd die er in ging zitten, had ik ook aan andere dingen kunnen besteden. Maar ik gaf graag een deel van mijn vrije tijd op om God te dienen. Om Hem uit dankbaarheid iets terug te geven voor alle goede dingen waar Hij mij mee heeft gezegend.

Je kunt God ook dienen door financieel bij te dragen aan goede doelen of aan de kerk, of door goed te zijn voor de mensen om je heen. Wanneer we mensen bedanken, voor mensen zorgen, of giften geven aan noodlijdenden, zijn dit ook dankbetuigingen aan God.

Dankbaarheid kun je vergelijken met een verrekijker: als je gaat danken, kijk je door een verrekijker naar God, waardoor Hij dichterbij komt. Deze vergelijking kan ook heel behulpzaam zijn om het belang van danken aan je kinderen uit te leggen. Het is dus erg krachtig om van danken een gewoonte te maken. Niet alleen op Dankdag, maar iedere dag van het jaar. Ook met je kinderen, zodat zij van jongs af aan hier vertrouwd mee raken.

Maar waar kunnen we God dan allemaal voor danken? Als we even de tijd nemen om hier over na te denken, dan zijn er zo veel dingen om voor te danken! En net als Sofie van haar moeder leerde, mogen ook wij de mensen om ons heen bedanken voor de dingen die zij voor ons doen of die ze ons geven. Zelf bedank ik bijvoorbeeld regelmatig mijn man dat hij zo trouw zijn werk doet, waardoor hij financieel zo goed voor ons gezin zorgt. Heb jij je partner wel eens bedankt voor de dingen die hij of zij voor jou of voor jullie gezin doet?

Morgen wil ik samen met jullie dieper ingaan op het danken van God voor de dingen die Hij al heeft gedaan. Wellicht kun je in de aanloop naar morgen alvast nadenken over welke mooie en goede dingen God in jouw leven allemaal al heeft gedaan. Woensdag staan we er bij stil hoe en waarom je God kunt danken voor de dingen die Hij nog gaat doen. Donderdag wil ik met jullie verder gaan kijken naar het belang van dankbaar zijn midden in de stormen in je leven. Vrijdag zullen we ten slotte afsluiten met praktische tips en handreikingen hoe je dankbaarheid tot een gewoonte kan maken. Ik hoop dat je morgen weer luistert!