Je geeft je kind graag een compliment als hij of zij het goed heeft gedaan. Maar wat voor soort compliment geef je? Je kunt op verschillende manieren reageren wanneer je kind bijvoorbeeld goede cijfers haalt of een taak goed doet. Je kunt zeggen “wat ben je toch slim!” of je kunt zeggen “je hebt super je best gedaan!” Maakt het uit wat je zegt, je geeft je kind toch een compliment? Onderzoeker en psychologe Carol Dweck ontdekte dat dit zeer zeker verschil uitmaakt.
Wanneer je kinderen prijst om hun inspanning (“wat heb je goed je best gedaan!”) leren ze dat ze zelf invloed hebben op hun succes. Ze leren dat ze door zich in te zetten, dingen kunnen bereiken. Hierdoor ontwikkelen ze doorzettingsvermogen en een mentaliteit om te willen en kunnen groeien. Ze durven nieuwe uitdagingen aan te gaan en zijn hierin creatief. Uit onderzoek blijkt dat wanneer je doorzet wanneer iets moeilijk is en je dingen doet die buiten je comfort zone liggen, de neuronen in je hersenen nieuwe en sterkere verbindingen leggen, waardoor je slimmer wordt. Dus met inspanning kunnen je kinderen veel bereiken!
Wanneer je kinderen echter prijst om wat ze presteren, om hun intelligentie of hun talent, krijgen ze het idee dat ze talenten nu eenmaal hebben en het daarom goed kunnen. Bijvoorbeeld als je zegt: “Wat een mooie toren heb je gebouwd!”. Als je dit alleen zegt wanneer er een mooie toren staat, kunnen ze het idee krijgen dat zelf geen invloed hebben op hun eigen succes: ‘je kunt het of je kunt het niet’. Deze kinderen haken dan ook sneller af wanneer iets niet meteen lukt. Ze zijn bang om te falen, omdat wanneer iets niet direct lukt, ze denken ‘hiervoor heb ik kennelijk geen talent’. Dit stelt hen teleur. Pas wanneer ze zeker weten dat ze iets kunnen, durven ze ervoor te gaan. Ze ontwikkelen weinig doorzettingsvermogen. Het gevaar hiermee is dat slimme kinderen juist gaan onderpresteren. Ze gaan moeilijke taken uit de weg, want die zouden wel eens kunnen mislukken. Daardoor zullen ze uiteindelijk minder succes hebben.
Zelf herken ik dit ook wel. Vroeger op school ging alles mij makkelijk af, waardoor ik eraan gewend raakte dat ik dingen ‘gewoon kon’. Toen ik later wel eens dingen moest doen die mij niet goed lukten, had ik snel de neiging om het op te geven. ‘Ik ben hier niet voor geschikt’, dacht ik dan. Ik redeneerde onbewust: ‘je kunt het of je kunt het niet’. Inmiddels heb ik ontdekt dat je met inspanning, doorzettingsvermogen en wat hulp, veel dingen die je eerst nog minder goed kunt, kunt leren.
Hoe kun je je kind een doorzettersmentaliteit aanleren? Benadruk dan vooral zijn inspanningen, het feit dat hij iets goed gepland en georganiseerd heeft, zich goed heeft geconcentreerd, en doorgezet heeft terwijl het moeilijk was. Bij jonge kinderen kun je zeggen: “Wat ben je leuk aan het bouwen!” Als alle taken makkelijk zijn, geef dan een keer een moeilijkere taak zodat je kind wel de mogelijkheid krijgt om te ontdekken wat het effect is van zijn inspanningen. En praat er ook over. Hier een aantal uitspraken die je je kind kunt leren:
- Wanneer iets niet lukt: “Ik kan het NOG niet” (in plaats van: ik kan het niet)
- “Wanneer ik moeilijke dingen doe, word ik slimmer” (niet wanneer ik dingen doe die me makkelijk af gaan)
- “Ik win of ik leer” – uitspraak van Mandela – (falen en verliezen bestaan niet)
Het tv-programma EenVandaag besteedde eerder ook aandacht aan dit onderwerp. In het fragment werd genoemd dat je ook weer niet alles kunt leren door inspanning. Een gebrek aan succes betekent niet automatisch dat je te weinig je best hebt gedaan. Daar ben ik het mee eens, God heeft ons ieder unieke mogelijkheden gegeven en we kunnen niet alles aanleren. Psychologen van de Michigan State University ontdekten dat met alleen training je er niet komt. Maar toch denk ik dat we vaak meer kunnen bereiken dan we in eerste instantie denken. Even doorzetten dus…
Imke
