Trans World Radio nodigde me uit om een serie van vijf overdenkingen over dankbaarheid op te nemen voor ‘Op weg met de Bijbel’. Hierboven kun je de vijfde aflevering beluisteren, met als thema: ‘De goede gewoonte van dankbaarheid’. Deze is uitgezonden op 4 november 2022 op Groot Nieuws Radio. Hier kun je terug naar de vierde aflevering. Hieronder kun je de aflevering teruglezen. 

Hallo, wat leuk dat je weer luistert naar ‘Op weg met de Bijbel!’ Mijn naam is Imke Wijnhorst, ik ben ontwikkelingspsychologe, echtgenote en moeder, en vandaag neem ik je mee in alweer de laatste van vijf overdenkingen rondom het thema Dankbaarheid. Afgelopen maandag zagen we dat we God niet hoeven te bedanken omdat Hij dat van ons nodig heeft, maar omdat het goed is voor onszelf. We zagen ook dat dankbaarheid bijdraagt aan ons geluk. Op dinsdag zagen we hoe mooi het is om God te bedanken voor de dingen die Hij voor ons heeft gedaan en hoe we onze dankbaarheid kunnen uiten door onze daden. Ook leerden we om dankbaar te zijn voor de kleine dingen om ons heen die vaak zo vanzelfsprekend lijken. Op woensdag heb ik met je besproken hoe je dankbaar kunt zijn voor dingen die God nog gaat doen in je leven. Het maakt dat je vol verwachting en hoop in het leven staat, net zoals Jozef. We leerden hoe krachtig het is om Bijbelteksten met beloften van God hardop uit te spreken en Hem dankbaar te zijn voor wat Hij ons belooft. Gisteren bespraken we hoe je God dankbaar kunt zijn in de stormen van je leven. God vraagt ons in de Bijbel om Hem te danken in álle omstandigheden. Het is alsof je een lichtje aansteekt in de duisternis. Er is altijd iets om voor te danken. Soms kun je Hem zelfs danken vóór jouw moeilijkheden.

Vandaag wil ik met jullie nadenken over hoe je dankbaarheid praktisch vorm kunt geven in je dagelijks leven. Het zou mooi zijn als je er een gewoonte van kunt maken. De afgelopen dagen heb ik al diverse ideeën en oefeningen aangereikt die je regelmatig zou kunnen herhalen. Welke oefening sprak jou het meeste aan en hoe zou jij dit in jouw ritme kunnen integreren?

Laten we eerst eens kijken naar een voorbeeld in de Bijbel, hoe men dankbaarheid vorm gaf. In het Bijbelboek Jozua lezen we hoe God Jozua de opdracht gaf om het volk Israël naar het beloofde land te leiden. Daarvoor moesten ze de rivier de Jordaan oversteken. Natuurlijk kon dat in een boot, maar ze moesten met het hele volk, inclusief de ark van het verbond, de rivier over. God wilde laten zien dat Hij met hen was, net zoals in de tijd van Mozes, en besloot een wonder te doen. Het rivierwater stopte met stromen, zodat het hele volk droog de rivier over kon steken. We lezen verder in Jozua 4 vanaf vers 1 tot en met 9:

1 Nadat het hele volk aan de overkant van de Jordaan was aangekomen, zei de Here tegen Jozua: 2,3 ‘Laten de twaalf mannen die werden gekozen voor een speciale opdracht—uit elke stam één—ieder een steen opnemen van de plaats waar de priesters in het midden van de Jordaan staan. Zij moeten die stenen op de oever brengen en opstapelen als een gedenkteken op de plaats waar u vannacht uw kamp opslaat.’ 4 Jozua riep de twaalf mannen bij zich 5 en zei: ‘Ga naar het midden van de Jordaan waar de ark van de Here is. Ieder van u moet daar een steen op zijn schouder nemen en op de oever brengen, twaalf stenen in totaal, één voor elk van de twaalf stammen. 6 Wij zullen die gebruiken om een gedenkteken op te richten. En als onze kinderen later vragen: “Waarvoor dient dat gedenkteken?” 7 kunt u hun vertellen: “Dat is om ons eraan te herinneren dat de Jordaan ophield met stromen toen de ark van het verbond de rivier overstak!” Het gedenkteken zal een voortdurende herinnering zijn aan dit verbazingwekkende wonder.’ 8 De mannen deden wat Jozua hun had opgedragen. Zij haalden twaalf stenen uit het midden van de Jordaan, voor elke stam één, zoals de Here Jozua had bevolen. Zij brachten de stenen naar de plaats waar het kamp voor die nacht was opgeslagen en maakten er een gedenkteken van. 9 Jozua bouwde nóg een gedenkteken van twaalf stenen midden in de rivier, op de plaats waar de priesters stonden. En dat staat er vandaag nog.

God droeg het volk dus op een gedenkteken te plaatsen, dat hen zou blijven herinneren aan het wonder dat Hij had verricht. Dit hielp hen om Hem steeds opnieuw weer dankbaar te zijn. Welke wonderen heeft God in jouw leven gedaan? Wat doet jou daar weer aan herinneren? Het kan een foto zijn die je ergens ophangt. Wij hebben een foto van de eerste dag waarop wij onze zoon ontmoetten, in huis hangen, die ons steeds weer aan die bijzondere dag herinnert. Het kan ook een voorwerp zijn, of een tekst. Soms is het misschien niet eens nodig een fysieke gedenksteen neer te zetten. Ik ben God nog steeds dankbaar voor het werk dat Hij me bijna twee jaar geleden gaf bij Het Torenkamertje. Daar word ik elke keer als vanzelf aan herinnerd wanneer ik aan het werk ga. Regelmatig dank ik Hem voor deze fijne organisatie waar ik mag werken.

Naast gedenkstenen die je kunnen helpen herinneren om God te danken voor de bijzondere dingen die Hij voor je heeft gedaan, zou je ook gebruik kunnen maken van een dankboekje of een dankpot. Als je kinderen hebt, is dit leuk om samen met hen te doen, maar ook als volwassene is dit erg waardevol om te doen. Toen ik een Bijbelschool volgde, namen wij daar elke morgen de tijd om met elkaar te bespreken waar we dankbaar voor waren en schreven dat op in een map. Het was prachtig om na een tijd terug te bladeren in die map en alles terug te zien waar we God dankbaar voor waren! Hier kun je ook een schriftje of notitieboekje voor gebruiken. Of je kunt, zelf of samen met je kinderen, je dankpunten op briefjes schrijven en die in een pot doen. Maak er een dagelijkse gewoonte van om dankpunten te inventariseren en op te schrijven en je zult zien hoe wonderlijk snel die pot zich vult!

In plaats van een pot, kun je ook samen met je kinderen een schatkist knutselen. Als basis kun je een voorgevormde schatkist gebruiken (te koop bij de meeste hobbywinkels of online), die je kinderen mooi kunnen versieren. Of gebruik eenvoudigweg een schoenendoos, maak een gleuf in de deksel, versier hem mooi en klaar is je dankbaarheidsbrievenbus!

Wat ook erg leuk is om te doen met kinderen nu de Sinterklaastijd er aan komt, is een variant met cadeautjes. Als je op mijn website gezinsfundament.nl zoekt op de term ‘cadeautjes’, dan vind je een blad met cadeautjes die je uit kunt printen. Dat kan op gekleurd papier, of je print ze op wit papier en laat je kinderen ze inkleuren. Dagelijks bij de maaltijd krijgt ieder gezinslid één cadeautje waar hij of zij iets op mag schrijven of tekenen waar je die dag God dankbaar voor bent. Wat heb jij vandaag als een ‘cadeautje van God’ ervaren? De cadeautjes hang je op een zichtbare plek in huis op. Bijvoorbeeld aan een lijntje of op een deur. Binnen no-time heb je een deur vol cadeautjes en ga je zien dat God jullie eigenlijk nog veel meer cadeautjes geeft dan Sinterklaas!

Een ander mooi moment om God te danken, is vlak voor het slapen gaan. Met kinderen kun je dit in hun bedritueel verwerken. Als je toch met je kind bidt voor het slapen gaan, kun je ook even vragen of ze dingen hebben waar ze dankbaar voor zijn en die meenemen in het gebed. En hoe mooi is het om op dat moment ook jouw dankbaarheid uit te spreken dat God je gezegend heeft met zo’n fantastische zoon of dochter! Of zing elke avond een lied om God te danken. Ook zelf is het mooi om vlak voor je gaat slapen even stil te staan bij de dingen waar je die dag dankbaar voor bent en dat uit te spreken in je gebed.

Nieuwe rituelen hebben tijd nodig om een gewoonte te worden. Hoe vaak hebben we ons al niet voorgenomen om met een nieuwe goede gewoonte te beginnen, en verslofte dit al snel weer? Daarom is het belangrijk om er regelmaat in te brengen. Het beste kun je beginnen met een klein en haalbaar doel. Bijvoorbeeld om elke morgen één minuut de tijd te nemen om God te danken. Wanneer je je meteen voorneemt om een half uur per dag te gaan besteden aan dankbaarheid, is de kans groot dat je plan mislukt. Eén minuut is makkelijker te realiseren.

Om het nog makkelijker te maken, kun je dit het beste koppelen aan een gewoonte die je toch al hebt. Bijvoorbeeld standaard bij je ontbijt, of tijdens je eerste kop koffie. Of juist ’s avonds wanneer je met een kop thee op de bank ploft. Die gewoonte is er al, dus het is makkelijker om daar iets aan toe te voegen, dan op een willekeurig ander moment een nieuwe gewoonte te beginnen.

Mij helpt het bovendien altijd enorm al ik me nieuwe goede gewoonten wil aanleren, om ze voor een periode dagelijks in mijn agenda of takenlijstje terug te laten komen. Net zolang totdat ik denk: ‘ja, nu weet ik wel dat ik dat moet doen’. Wat ook kan helpen is om te werken met visuele geheugensteuntjes. Leg bijvoorbeeld een briefje met ‘danken’ erop naast je koffiezetapparaat, of zet je dankpot in de kast bovenop de borden. Dan kun je er bijna niet omheen. Een mooie hedendaagse variant op de Bijbelse gedenkstenen.

Dankbaarheid naar God kun je ook uiten door het dienen van jouw kerk of door vrijwilligerswerk te gaan doen voor een goed doel. Denk er eens over na of het je iets lijkt om een taak op te pakken, bijvoorbeeld om mee te helpen bij het kinderwerk in je gemeente of om via een maatschappelijke organisatie eenzame mensen te gaan bezoeken. Dit is vaak gemakkelijker tot een gewoonte te maken, omdat je afspraken maakt met de betreffende organisatie of ingepland wordt voor jouw taak.

Ook financieel bijdragen aan je kerk en aan goede doelen is een uiting van dankbaarheid aan God. Je toont daarmee dat God jouw bron is, die jou talent en kracht heeft gegeven om geld te kunnen verdienen. Een prachtig aspect om God voor te danken! Hoe vaak realiseer jij je dat, wanneer je salaris wordt bijgeschreven, dit eigenlijk een bijzondere zegen van God is? In Spreuken 3:9 lezen we vervolgens: Vereer de Heer met je bezit en geef Hem zijn deel van je inkomsten. Mijn man en ik genieten ervan om God te danken en te eren met ons bezit door een deel van onze inkomsten aan de kerk te geven.

Om het jezelf makkelijk te maken, kun je instellen dat er maandelijks een vaste bijdrage vanuit je bankrekening wordt overgemaakt naar de kerk. Opnieuw een techniek die je kan helpen om niet te vergeten God te danken. Het verhaal met de gedenkstenen dat we vandaag lazen in de Bijbel, vertelt mij dat God al wist dat wij als mensen hulpmiddelen nodig hebben om ons eraan te herinneren om God dankbaar te zijn. Maak het jezelf dus niet moeilijk maar zorg dat God danken een automatisme wordt of zelfs volledig automatisch gebeurt!

Behalve vaste maandelijkse financiële bijdragen aan je kerk of aan een goed doel, is het ook mogelijk om op een moment dat je je enorm gezegend voelt, een extra donatie te doen. Zo hebben wij, toen wij vader en moeder mochten worden van onze zoon, als dankoffer een gulle gift gegeven aan onze kerk. De kerk is het huis van God, dus door het aan de kerk te geven, geef je het eigenlijk aan God.

Naast het uiten van je dankbaarheid richting God, is het ook mooi om je dankbaarheid te uiten richting mensen. Bijvoorbeeld door een bedankje te kopen voor iemand die je ergens mee heeft geholpen. Voor sommige mensen wellicht vanzelfsprekend, voor anderen misschien een eye-opener. Je spreekt je waardering er door uit. Hoe leuk is het om een kleine attentie te geven of te krijgen als blijk van dank. Wie heeft jou onlangs ergens mee geholpen en hoe kun je hem of haar daar alsnog voor bedanken? Of wie gaat jou binnenkort ergens mee helpen en wat kun je nu alvast voor diegene kopen als teken van dank?

Ook kun je je dankbaarheid naar mensen uiten door de dingen die jij ontvangen hebt, weer door te geven aan iemand anders. Bijvoorbeeld als iemand jou tips heeft gegeven voor je bedrijf, om die tips ook weer met anderen te delen. Ik vind het heerlijk om de dingen die God mij geleerd heeft over dankbaarheid, nu in ‘Op weg met de Bijbel’ aan jullie door te mogen geven. Door dankbaarheid aan mensen te tonen, eren we God. Want in Mattheüs 25 lezen we dat alles wat we voor mensen doen, dat doen we voor God.

Op sommige vlakken kun je zelfs een win-win situatie creëren. Mijn man en ik gaan jaarlijks ons hele huis door en bekijken welke spullen we allemaal in huis hebben. Echt alles gaat door onze handen, van de keukenmessen tot de nietmachine, van schoenen tot een bezem. Gebruiken we dit nog? Zo niet, dan geven we het weg. Dat is een mooie manier om onze dankbaarheid te uiten: we danken God dat we zo gezegend zijn met alles wat we in huis hebben, door een deel ervan weg te geven. Meestal brengen we het naar de kringloop, soms kennen we iemand die we er blij mee kunnen maken. Maar het maakt ons op een andere manier ook weer meer dankbaar. We merken namelijk dat, nu we alleen nog maar dingen in huis hebben die we écht gebruiken of waardevol vinden, we nóg meer dankbaar zijn voor de dingen die we hebben.

Er is zoveel om God voor te danken! De afgelopen dagen heb ik heel veel voorbeelden en situaties genoemd waarin je God kunt danken, maar er zijn er vast nog veel meer te bedenken. Ik hoop dat ik je heb kunnen aanmoedigen om God op nieuwe manieren en momenten te danken en ik hoop ook dat je vandaag een besluit hebt genomen om er naar te streven om dankbaarheid tot een goede gewoonte te maken. Zo niet, doe het dan alsnog, want het is zo enorm waardevol!

Als afsluiting wil ik jou bedanken dat je hebt geluisterd naar deze serie overdenkingen over dankbaarheid. Ik wens je heel veel dank-plezier!